Πώς να επιλέξετε ένα μη τοξικό αντηλιακό σύμφωνα με τους δερματολόγους

Photo of author
Written By Καλιρρόη Κατσιάνου

Οι δερματολόγοι και influencers που διαφημίζουν προιόντα ομορφιάς καταφεύγουν στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης για να ανακηρύξουν το αντηλιακό ως το πιο σημαντικό βήμα στην καθημερινή ρουτίνα περιποίησης του δέρματος. Αυτό έχει σαν αποτέλεσμα ο αριθμός των ατόμων που αναφέρουν ότι χρησιμοποιεί καθημερινά αντηλιακό να αυξάνεται σταθερά τα τελευταία χρόνια. 1

Το μόνο σίγουρο είναι πως το αντηλιακό μπορεί να συμβάλει στην πρόληψη του καρκίνου του δέρματος, του πιο συχνά διαγνωσμένου καρκίνου στον κόσμο. Ταυτόχρονα, νέες έρευνες εγείρουν ερωτήματα σχετικά με το κατά πόσον τα χημικά συστατικά σε διάφορα αντηλιακά προϊόντα θα μπορούσαν να προκαλέσουν βλάβες σε άλλα μέρη του σώματος.

Δείτε σε αυτό το άρθρο τι πρέπει να γνωρίζετε για να επιλέξετε ένα ασφαλές αλλά και αποτελεσματικό αντηλιακό.

Το γνωρίζατε;

Ένας στους πέντε ανθρώπους στην Ευρώπη θα αναπτύξει καρκίνο του δέρματος κατά τη διάρκεια της ζωής του, σύμφωνα με το Skin Cancer Foundation.2 Οι κάτοικοι που στην Νότια Ευρώπη, είναι περισσότερο ευάλωτοι λόγω ότι έχουν μεγαλύτερη ηλιοφάνεια σε σχέση με  αυτούς που ζουν στην κεντρική και βόρεια Ευρώπη. Κάθε χρόνο, περισσότεροι από 7.600 άνθρωποι πεθαίνουν από μελάνωμα -την πιο επιθετική μορφή του καρκίνου.

Μια σύνοψη για το αντηλιακό

Τα αντηλιακά προϊόντα βαθμολογούνται με βάση τον δείκτη προστασίας από τον ήλιο (SPF).Πρόκειται για ένα μέτρο του πόσο υπεριώδες (UV) φως απαιτείται για να προκληθεί ηλιακό έγκαυμα στο δέρμα που είναι καλυμμένο με αντηλιακό, σε σύγκριση με το απροστάτευτο δέρμα.

Τι είναι το υπεριώδες φως;

Το υπεριώδες φως είναι ένα είδος ακτινοβολίας από τον ήλιο που δεν μπορείτε να δείτε με γυμνό μάτι. Υπάρχουν δύο τύποι υπεριώδους φωτός το UVA και το UVB. Η έκθεση στην UVA συχνά συνδέεται με ρυτίδες και άλλα σημάδια γήρανσης στο δέρμα, ενώ η UVB είναι κυρίως υπεύθυνη για τα ηλιακά εγκαύματα. Και οι δύο τύποι μπορούν να προκαλέσουν μακροχρόνιες βλάβες στο δέρμα και να οδηγήσουν σε καρκίνο.4

Πολλοί κατασκευαστές αντηλιακών χρησιμοποιούν την ετικέτα “ευρέος φάσματος” για να δηλώσουν ότι το προϊόν τους προστατεύει τόσο από την UVA όσο και από την UVB.

Ο δείκτης SPF δείχνει πόσο καλά το αντηλιακό προστατεύει από την ακτινοβολία UVB. Όμως, η ποσότητα προστασίας από έναν δείκτη προστασίας δεν είναι γραμμική: Ο SPF 15 εμποδίζει το 93% των ακτίνων UVB, ενώ ο SPF 30 εμποδίζει το 97% και ο SPF 50 το 98%.5

Για καθημερινή χρήση, ο SPF 30 μπορεί να είναι επαρκής για τον αποκλεισμό των επιβλαβών ακτίνων UV, δήλωσε η Ivy Lee, MD, πιστοποιημένη δερματολόγος στο Pasadena Premier Dermatology. Αλλά για μεγαλύτερο χρονικό διάστημα σε εξωτερικούς χώρους, επιλέξτε ένα αντηλιακό με SPF 50 και άνω, ειδικά για το πρόσωπο.

Ο ήλιος εκπέμπει καθημερινά ακτίνες UV (είτε έχει συννεφιά ή όχι) και οι ακτίνες UVA μπορούν να διαπεράσουν ακόμα και τα παράθυρα. Η καθημερινή χρήση αντηλιακού είναι απαραίτητη για την ελαχιστοποίηση του κινδύνου καρκίνου του δέρματος, της πρόωρης γήρανσης και τη βελτιστοποίηση της υγείας του δέρματος.

Τα αντηλιακά προστατεύουν το δέρμα με διαφορετικό τρόπο ανάλογα με τα συστατικά τους. Τα χημικά αντηλιακά δρουν “σαν σφουγγάρι” για την απορρόφηση της υπεριώδους ακτινοβολίας. Περιλαμβάνουν χημικές ουσίες όπως η οξυβενζόνη, η αβοβενζόνη, η οκτινοξάτη και η ομοσαλάτη. Αυτές οι χημικές ουσίες εισχωρούν στο δέρμα, απορροφούν τις υπεριώδεις ακτίνες, μετατρέπουν το φως σε θερμότητα και την απελευθερώνουν από το σώμα.

Αυτά τα αντηλιακά πρέπει να εφαρμόζονται τουλάχιστον 15 λεπτά πριν βγείτε έξω για να είναι πλήρως αποτελεσματικά.6 Τα ορυκτά αντηλιακά, από την άλλη πλευρά, σχηματίζουν ένα φυσικό φράγμα που αντανακλά τις υπεριώδεις ακτίνες UV μακριά από το δέρμα. Τα αντηλιακά ορυκτών τείνουν να είναι βαρύτερα και λιγότερο ανθεκτικά στο νερό από τα χημικά αντηλιακά, αλλά μπορούν επίσης να είναι πιο ήπια για το ευαίσθητο δέρμα.

Για το ευαίσθητο δέρμα, τα άτομα με έκζεμα ή ροδόχρου ακμή ή τα μωρά, συνιστούμε να επιλέγετε τις ορυκτές φόρμουλες επειδή τείνουν να είναι καλύτερές ανεκτές και λιγότερο ερεθιστικές.

Μερικοί άνθρωποι προτιμούν τα χημικά αντηλιακά, επειδή δεν αφήνουν πίσω τους λευκό αποτύπωμα. Αλλά αυτή η εύκολη απορρόφηση μπορεί να σημαίνει ότι τα επιβλαβή συστατικά διαρρέουν στην κυκλοφορία του αίματος και προκαλούν βλάβες αλλού.

Βασικά συμπεράσματα

Πολλές μελέτες υποδεικνύουν ότι η μακροχρόνια έκθεση σε χημικά συστατικά σε ορισμένα αντηλιακά μπορεί να είναι τοξική και περισσότερες έρευνες βρίσκονται σε εξέλιξη.

Οι ειδικοί λένε ότι τα αντηλιακά που πωλούνται στην Ευρώπη είναι ασφαλή και αποτελεσματικά στην πρόληψη των καρκίνων του δέρματος.

Σε σύγκριση με τις ΗΠΑ στην Ευρώπη έχουμε περισσότερα εγκεκριμένα ενεργά συστατικά για χρήση σε αντηλιακά, γεγονός που δίνει στις εταιρείες που κατασκευάζουν αντηλιακά περισσότερες εναλλακτικές επιλογές.

Διερεύνηση δυνητικά τοξικών συστατικών

Μια μελέτη του FDA του 2020 εντόπισε χημικές ουσίες αντηλιακών στο αίμα, το μητρικό γάλα και τα ούρα των συμμετεχόντων.7

Παρόλο που η μελέτη έδειξε ότι οι εν λόγω χημικές ουσίες ενδέχεται να επηρεάσουν άλλα μέρη του σώματος, δεν έδειξε ότι τα συστατικά είναι πράγματι επικίνδυνα. Αυτος είναι και ο λόγος που ο FDA και η Αμερικανική Ακαδημία Δερματολογίας (AAD) συνεχίζουν να συνιστούν τη χρήση τόσο χημικών όσο και ανόργανων αντηλιακών.

Ωστόσο, ορισμένες ομάδες επιτήρησης, όπως η Environmental Working Group (EWG), λένε ότι οι κατασκευαστές αντηλιακών και ο FDA θα πρέπει να επαγρυπνούν και να ελέγχουν τα χημικά συστατικά τόσο για βραχυπρόθεσμες όσο και για μακροπρόθεσμες επιπτώσεις στην υγεία, όπως ο ερεθισμός του δέρματος και η πιθανότητα πρόκλησης καρκίνου.

Μία από τις πιο συχνά χρησιμοποιούμενες χημικές ουσίες των αντηλιακών είναι η οξυβενζόνη. Μελέτες δείχνουν ότι η μεγάλη ποσότητα οξυβενζόνης, μεταξύ άλλων σε άτομα που εφαρμόζουν ξανά αντηλιακό, συνδέεται με αποτελέσματα όπως ερεθισμό του δέρματος,8 ενδοκρινικές διαταραχές,9 και αυξημένο κίνδυνο καρκίνου του μαστού.10

Ωστόσο, παραμένει άγνωστη η ποσότητα αντηλιακού που περιέχει οξυβενζόνη που θα πρέπει να χρησιμοποιήσει ένα άτομο για να εμφανίσει δυσμενείς επιπτώσεις στην υγεία. Μια μελέτη δείχνει ότι θα χρειαζόταν τουλάχιστον 33 χρόνια καθημερινής εφαρμογής οξυβενζόνης σε ολόκληρο το σώμα για να επιτευχθεί το ίδιο επίπεδο τοξικότητας που παρατηρήθηκε σε αρουραίους οι οποίοι παρουσίασαν σημαντικά προβλήματα αναπαραγωγής11.

Ο Henry Lim, MD, πρόεδρος του τμήματος δερματολογίας στο νοσοκομείο Henry Ford, ήταν συν-συγγραφέας της εν λόγω μελέτης. Είπε ότι είναι δύσκολο να αφαιρεθεί η οξυβενζόνη από την αγορά των αντηλιακών κυρίως λόγω της υψηλής αποτελεσματικότητάς της.

“Η οξυβενζόνη -όπως και πολλά από τα εγκεκριμένα στις ΗΠΑ φίλτρα υπεριώδους ακτινοβολίας- χρησιμοποιείται από τη δεκαετία του 1970. Και εμείς ως γιατροί και δερματολόγοι δεν έχουμε δει κανένα σημάδι ότι οι ασθενείς έχουν σημαντικές αξιοσημείωτες παρενέργειες από όλη αυτή τη χρήση των αντηλιακών”, δήλωσε ο Lim στο misswebbie.

Άλλες χημικές ουσίες των αντηλιακών, όπως το octinoxate και το homosalate, έχουν επίσης βρεθεί σε σχετικά υψηλές συγκεντρώσεις στην κυκλοφορία του αίματος των χρηστών αντηλιακών. Οι ερευνητές έχουν συνδέσει την octinoxate με ενδοκρινικές διαταραχές και αναπαραγωγική τοξικότητα.12 Η homosalate θα μπορούσε να συνδεθεί με ορμονικές διαταραχές και μπορεί να επιτρέψει σε ορισμένες χημικές ουσίες -όπως τα φυτοφάρμακα, τα εντομοκτόνα και άλλα επιβλαβή συστατικά του αντηλιακού- να εισχωρήσουν καλύτερα στο δέρμα.13

Για την καλύτερη κατανόηση της επίδρασης αυτών των χημικών ουσιών μετά την απορρόφησή τους από το αίμα, ο FDA ζήτησε περισσότερα δεδομένα ασφαλείας. Η έρευνα, η οποία βρίσκεται σε εξέλιξη, είναι ένα ιδιαίτερα μεγάλο εγχείρημα, δήλωσε ο Lim. Οι επιστήμονες θα πρέπει να μελετήσουν προσεκτικά τις επιπτώσεις της έκθεσης στην υγεία σε ζωντανούς οργανισμούς και να εξετάσουν πώς αλληλεπιδρούν οι χημικές ουσίες.

Τι συμβαίνει με το βενζόλιο

Πέρυσι, η Johnson & Johnson ανακάλεσε πέντε από τα αντηλιακά σπρέι Neutrogena και Aveeno επειδή βρέθηκε ότι περιείχαν βενζόλιο, ένα καρκινογόνο στοιχειο που βρίσκεται επίσης στον καπνό του τσιγάρου και στις εκπομπές των οχημάτων. Το βενζόλιο δεν προστίθεται σκόπιμα στα αντηλιακά, αλλά αποτελεί ρύπο της διαδικασίας παραγωγής.

Οι ΗΠΑ έχουν σχετικά λίγα εγκεκριμένα δραστικά συστατικά για χρήση σε αντηλιακά, γεγονός που, σύμφωνα με τον Lim, περιορίζει τους κατασκευαστές αντηλιακών. Στις ΗΠΑ υπάρχουν μόνο 16 ενεργά συστατικά με φίλτρα υπεριώδους ακτινοβολίας εγκεκριμένα από τον FDA, ενώ η Ευρώπη έχει 32.14

“Στην Ευρώπη, έχουν σημαντικά μεγαλύτερη ευελιξία στη χρήση άλλων φίλτρων για την αντικατάσταση της οξυβενζόνης”, δήλωσε ο Lim. “Στις ΗΠΑ, είναι λίγο πιο δύσκολο”.

Τα αντηλιακά ορυκτών είναι μια ασφαλής επιλογή

Τα αντηλιακά ορυκτών τείνουν να είναι μια ασφαλέστερη εναλλακτική λύση σε σχέση με τα χημικά αντηλιακά. Περιέχουν κυρίως φυσικά ορυκτά όπως διοξείδιο του τιτανίου ή οξείδιο του ψευδαργύρου.

Οι κατασκευαστές αντηλιακών προϊόντων μειώνουν μερικές φορές αυτά τα ορυκτά σε μικροσκοπικά σωματίδια για να ελαχιστοποιήσουν την εμφάνιση της λευκής κηλίδας στα αντηλιακά ορυκτών. Αυτά τα νανοσωματίδια μπορεί να είναι 1.000 φορές μικρότερα από το πλάτος μιας ανθρώπινης τρίχας.

Στην έκθεσή της για το 2022, η EWG προέτρεψε να γίνουν περισσότερες έρευνες σχετικά με το αν το οξείδιο του ψευδαργύρου και το διοξείδιο του τιτανίου διεισδύουν στο δέρμα και πώς τα νανοσωματίδια αυτών των στοιχείων θα μπορούσαν να επηρεάσουν τον οργανισμό.16

Παρόλα αυτά, η ομάδα δήλωσε ότι τα υπάρχοντα στοιχεία δείχνουν ότι τα στοιχεία αυτά ενέχουν ελάχιστους κινδύνους για την υγεία και έδωσε “ευνοϊκή βαθμολογία” στα αντηλιακά με νανοσωματίδια. Ο FDA κατηγοριοποιεί αυτά τα νανοσωματίδια ως “γενικώς αναγνωρισμένα ως ασφαλή και αποτελεσματικά (GRASE) “17.

Εάν ένας ασθενής έχει οποιεσδήποτε ανησυχίες σχετικά με τις επιπτώσεις των χημικών αντηλιακών για την υγεία ή το περιβάλλον, ο Lim δήλωσε ότι συνιστά τη χρήση αντηλιακού με ανόργανα άλατα.

Οδηγίες ασφαλής χρήσης Αντηλιακού

Το να απλώνετε στρώματα αντηλιακού κατά τη διάρκεια της ημέρας μπορεί να γίνει κουραστικό. Η λήψη άλλων μέτρων για την ελαχιστοποίηση της έκθεσης στον ήλιο μπορεί να κρατήσει το δέρμα σας ασφαλές.

Αποφύγετε να περνάτε πολύ χρόνο έξω μεταξύ 11:00 και 15:00, όταν ο ήλιος είναι πιο δυνατός. Σκεφτείτε να φοράτε προστατευτικό ρουχισμό, όπως μακρυμάνικα πουκάμισα η μπλούζες, παντελόνια και καπέλα. Ο ρουχισμός από ύφασμα με πιο σφιχτή πλέξη τείνει να παρέχει μεγαλύτερη προστασία.

Όταν φοράτε αντηλιακό στο εκτεθειμένο δέρμα, να έχετε υπόψη σας ότι μπορεί να φθαρεί κατά τη διάρκεια της ημέρας. Το καλύτερο είναι να επαναλαμβάνετε την εφαρμογή κάθε δύο ώρες και πιο συχνά αν περνάτε χρόνο στο νερό ή κοντά σε αντανακλαστικές επιφάνειες όπως το χιόνι και η άμμος. Εάν φοράτε μακιγιάζ, σας συνιστούμε τη χρήση αντηλιακής πούδρας για να ανανεώνετε το SPF σας κατά τη διάρκεια της ημέρας.

Το πιο σημαντικό κριτήριο επιλογής για το αντηλιακό είναι η ευκολία χρήσης του, η οποία εξαρτάται από το πώς το αισθάνεστε στο δέρμα, πόσο καλά αναμειγνύεται με τον τόνο του δέρματός σας και αν είναι προσιτό να το αγοράζετε και να το χρησιμοποιείται σε καθημερινή βάση. Το καλύτερο αντηλιακό για εσάς είναι αυτό που πραγματικά θα χρησιμοποιείτε καθημερινά.

Τι είναι το καλύτερο για εσάς

Είναι σημαντικό να χρησιμοποιείτε ένα αντηλιακό που προστατεύει τόσο από το UVA όσο και από το UVB φως και έχει τουλάχιστον δείκτη προστασίας 30.

Είναι εξίσου σημαντικό να εφαρμόζετε τη σωστή ποσότητα και να το επαναλαμβάνετε συχνά. Η δερματολογική εταιρεία συνιστά τη χρήση ενός τρίτου έως μισού κουταλιού του γλυκού αντηλιακού για το πρόσωπο και το λαιμό.

Οι περισσότεροι ενήλικες για να έχουν σωστή προστασία θα πρέπει να χρησιμοποιούν περίπου μία χούφτα αντηλιακού, αρκετή για να γεμίσει ένα ποτήρι σφηνάκι για ολόκληρο το σώμα.